Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

توانبخشی سالمندان بر علائم و عملکرد افراد مسن تکیه دارد . تفاوتهای زیادی بین گروههای سنی مختلف قابل مشاهده است مثلا افراد 65 ساله با افراد 85 ساله متفاوتند . همچنین سالمندان سالم با سالمندان بیمار تفاوتهایی دارند همانگونه که جوانان سالم با جوانان بیمار متفاوتند.

آنچه اهمیت دارد این است که پروسه پیر شدن طبیعی را باید از عوارض بیماری افتراق داد.

می توان به توانبخشی سالمندان صرفا از دیدگاه عملکردی نگاه کرد و بیشتر به ناتوانیهای ایجاد شده توجه کرد تا به آسیب شناسی ( پاتوفیزیولوژی) آن. از این دیدگاه کاهش توانایی دسترسی به اشیاء بالای سر در برداشتن اشیاء از کابینتهای آشپزخانه ایجاد اشکال می کند و ضعف عضلات اکستانسور تنه با بلند کردن اشیاء سنگین تداخل میکند. نیز سفتی عضلات اکستانسور لگن ( هیپ) راه رفتن بیمار را مختل کرده سبب میشود که فرد نتواند با سرعت کافی راه برود و عبور از خیابان را ( در مدت زمان اندک سبز بودن چراغ عابر پیاده ) مشکل می سازد.

پیر شدن در افراد ناتوان مقوله ای جدا و بحث انگیز است . در حالی که یک آسیب یا ناتوانی ممکن است از سالها قبل وجود داشته باشد ولی توانایی بدن در جبران آن با پیر شدن تغییر کرده ناتوانی را بارز می سازد.تغییراتی که با گذشت زمان در سلامت یا حمایتهای اجتماعی افراد رخ می دهد می تواند اثرات سوئی بر تحرک- مراقبت شخصی و درد داشته باشد .

توانبخشی سالمندان با مشکلاتی دسته و پنجه نرم می کند که نه تنها افراد بیمار بلکه کل جامعه را تحت تأ ثیرقرار می دهد.

زمانی که فردی نتواند از خودش مرا قبت کند مشکلات اقتصادی بسیاری دامنگیر او و جامعه    می شود. افزایش طول زندگی و به موازات آن افزایش تعداد سالمندان بار سنگینی را به جامعه تحمیل می کند . طول عمر بشر در بعضی جوامع در حال افزایش است . هم اکنون میزان امید به زندگی در آمریکا در سن 65 سالگی 17 سال می باشد.

 

                                 

 

سارکوپنه تحلیل عضله و کاهش قدرت آن در اثر پیری است. تعداد سلولهای عضلات و محتوای پروتئینی سلولهای عضلانی باقی مانده کاهش می یابد. قدرت عضلانی با افزایش سن کاهش می یابد بدین صورت که قدرت هر فیبر عضلانی و همچنین قدرت به ازاء سطح مقطع کاهش می یابد. سنتزپروتئین به خصوص زنجیره های سنگین میوزین کاهش می یابد و سبب آتروفی عضله به خصوص در فیبرهای نوع a 2  (فیبرهای سریع) می شود. کاهش میوزین نقش عمده ای در کاهش سرعت کوتاه شدن فیبر های عضلانی بازی می کند.

سارکوپنه احتمالا در نتیجه فعالیت کاتابولیکی و به طور همزمان کاهش فعالیت آنابولیکی ایجاد می شود.سیتوکینهای آنابولیکی مانند اینترلوکین 6 – فاکتور نکروز تومور آلفا – آنتاگونیست رسپتور اینترلوکین- و اینترلوکین 1 بتا افزایش می یابند. تحریک کننده های آنابولیسم مانند استروژن – تستسترون – هورمون رشد – میزان دریافت پروتئین – فعالیت فیزیکی – و تحریکات CNS جهت تحرک کاهش می یابد.هم در سالمندان سالم و هم در سالمندان آسیب پذیر فیبرهای عضلانی نوع   2  ( سریع) از دست می روند و تعداد موتور نورونهای آلفا کاهش می یابد.

سارکوپنه باعث کاهش وزن بدن نمی شود چون به جای ماهیچه بافت چربی جایگزین می شود.

نقش سایتوکینها در حجم و قدرت عضلات به تازگی در حال اکتشاف است . به طور مثال در یک مطالعه که بر روی 617 خانم با سن 70-79 سال انجام شد کاهش فاکتور رشد شبه انسولینی 1 با کاهش قدرت اکستانسورهای زانو- کاهش سرعت راه رفتن و شکایت شخص از ناتوانی  رابطه مستقیم داشت.در یک مطالعه دیگر سطح ‌CRP و IL-6 در افرادی که ورزش می کردند و نیز در آنهایی که از آنتی اکسیدان استفاده می کردند پایینتر بود.همانگونه که میدانیم بافت چربی فعالیتهای متابولیکی خاص خود را دارد (از جمله ترشح مدیاتورهای التهاب. افزایش بافت چربی در بدن می تواند به ایجاد التهاب کمک کند.

نقش چربی دور شکم در این زمینه با چربی موجود در دست وپا متفاوت است.

در یک مطالعه میزان کاهش قدرت عضلات اکستانسور و فلکسور آرنج با افزایش سن در خانمها(2% به ازاء هر دهه ) کمتر از آقایان( 12 % به ازاءهر دهه ) بود.میزان کاهش قدرت عضلات اکستانسور زانو(14% در هر دهه ) و فلکسور زانو (16 % در هر دهه ) در هر دو جنس مشابه بود.

 

                                 

آرتروز چیست؟آرتروز بیماری مزمن غضروف مفاصل و استخوان است و به زبان ساده تر همان فرسایش است. غضروف و استخوان به مرور در طول سالهای زندگی _مخصوصاً در افرادی که بیش از حد ظرفیت بدنی کار میکنند_ بر اثر فشارهای وارده دچار تخریب و آسیبهای میکروسکوپی میشود. با شروع این آسیبها روند آرتروز نیز آغاز میشود در حالیکه علامتی در ظاهر ندارد. هنگامی متوجه آن میشویم که این تخریب بر بافتهای دارای عصب فشار وارد کند. در این زمان علائم آرتروز خود را نشان میدهد. آرتروز در هر مفصلی ممکن است ایجاد شود و بخصوص در مفاصلی که تحمل کننده وزن هستند.
● روند آرتروز چگونه است؟
غضروف مفصلی یک بافت همبند فیبری صاف و لغزنده است که به عنوان یک پوشش محافظ استخوان عمل میکند. اگر این غضروف دچار فرسایش شود فضای مفصلی بین استخوانها کم میشود که در عکس رادیوگرافی به راحتی دیده میشود. با پیشرفت آرتروز غضروف نازک و شیاردار میشود و برای جبران این تغییرات، محیط استخوان ضخیم میشود و رشد بافت استخوانی به شکل خار در لبه و کناره های مفصل دیده میشود. کپسول مفصل که وظیفه اش ترشح مایع مفصلی است شروع به التهاب و ضخیم شدن میکند، بنابراین ممکن است مایع بیشتری تراوش کند و باعث تورم مفصل شود. در طی چند سال مفصل به آهستگی تغییر شکل میدهد و با از بین رفتن غضروف، حرکات طبیعی مفصل به سختی و با درد فراوان انجام میشود و نهایتاً غیر ممکن میشود.
● علل آرتروز چیست؟
▪️ وراثت: وراثت از عوامل مستعد کننده است.
▪️ وزن: وزن فشار وارد بر مفاصل را افزایش میدهد.
▪️ سن: افزایش سن توانایی غضروف در گرفتن فشارهای وارده را کاهش میدهد.
▪️ جنس: زنان بالای ۵۰ سال بیشتر از دیگران در معرض آرتروز هستند.
▪️ ضربه: ضربه هایی که در گذشته به مفاصل وارد شده اند مثل آسیبهای ورزشی،شکستگیها و آسیبهای منیسک و ... میتوانند منجر به آرتروز شوند.
▪️ فشارهای تکرار شونده: معمولاً در شغلهای خاص مطرح هستند؛ مثل ایستادن طولانی مدت، راهپیمایی بیش از سه کیلومتر در روز، بلند کردن اجسام بالای ۲۵ کیلوگرم،زانو زدن و دولا شدن تکراری حین کار.
ورزشهای غیر اصولی و عدم گرم کردن کافی قبل از ورزشهای حرفه ای.
▪️ برخی بیماریها: بیماریهایی مثل نقرس و عفونتهای مفصلی، نارسایی های متابولیک، بیماریهای مادرزادی و انحراف مفاصل و ... خطر بروز آرتروز را افزایش میدهد.
▪️ فاکتورهای دیگر: وضعیتهای غلط و ضعیف بدنی، ورزش ناکافی و ضعف عضلانی
● آرتروز را چگونه تشخیص میدهیم؟
۱) بیمار علائمی مثل درد و ناتوانی را گزارش میدهد.
۲) علائم پاتولوژی در عکس رادیوگرافی دیده میشود.
● آرتروز چگونه درمان میشود؟
درمان به ارزیابی و علت درد باز میگردد ولی با این حال اصولی وجود دارد که برای همه افراد تقریباً یکسان است؛
۱) تغییر رفتار زندگی، شغلی، بهداشتی و سلامتی با آموزش، اصلاح وضعیت بدنی حین فعالیت و استراحت، انجام ورزشهای منظم و متناسب با بدن.
۲) فیزیوتراپی و ورزشهای طبی: فیزیوتراپی میتواند به کاهش درد و التهاب و تورم مفصلی کمک کند و باعث تقویت و هماهنگی بافتهای مفصلی و افزایش دامنه حرکتی شود. اجرای حرکات و ورزشهای طبی نه تنها باعث بهبودی مفاصل میشود بلکه اثرات مثبتی بر عملکرد کل بدن، نشاط و تناسب اندام بیمار دارد. تقویت عضلات یکی از عوامل بسیار مهم در جلوگیری از پیشرفت آرتروز است. در آرتروز هر چه زودتر اقدامات درمانی صورت گیرد درمان نیز سریعتر انجام میشود و عوارض بیماری کمتر ماندگار میشود. ممکن است درمان نیاز به زمان طولانی داشته باشد بنابراین در برنامه درمانی فیزیوتراپی باید صبور و منظم بود و دوره درمان را کامل کرد.
۳) کاهش وزن: اکثر بیماران با آرتروز، دچار اضافه وزن هستند. یک کاهش وزن ساده میتواند فشار وارده بر مفاصل تحمل کننده وزن را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
۴) وسایل کمکی و اورتزها
۵)دارو درمانی: از مسکن های ساده مثل آسپیرین و ضد التهابهای غیر استروئیدی تا داروهای قویتر برای بیمارانی که به مسکنهای ساده جواب نمیدهند.
۶) درمانهای داخل مفصلی: تزریق کورتیکواستروئیدها یا هیالورونیک اسید و ...
۷) جراحی: آرتروسکپی، استئوتومی، آرتروپلاستی و ...


منبع : پزشک آن لاین

 

                                 

تنگی کانال نخاعی در حقیقت اصطلاحیست که برای بیان باریک شدن بخش تحتانی مسیر عبور نخاع ( کانال نخاعی ) در ستون فقرات بکار می رود .

تنگی کانال نخاعی می تواند نسبی و یا کامل باشد . گر چه مواردی از تنگی کانال نخاعی از بدو تولد وجود دارند ، اما اغلب مبتلایان به تنگی کانال نخاعی در سنین بالای پنجاه سال هستند و بر اثر تغییرات دژنراتیو و پیر شدن ستون فقرات به این بیماری مبتلا شده اند.

راه ها و روش های درمان

گرچه این درمان ها فضای مورد نیاز عصب را برای آن بیشتر نمیکنند ولی بسیاری از بیماران با این درمان ها احساس راحتی بیشتر می کنند. مهمترین آنها عبارتند از :

فیزیوتراپی : شامل انجام نرمش هایی برای افزایش قدرت انعطاف ستون مهره و افزایش قدرت عضلات شکم و عضلات اطراف ستون مهره

کشش ستون مهره : تاثیر آن در افراد مختلف متفاوت است و همه به آن عقیده ندارند

دارو های ضد التهاب : مثل بروفن یا سلکسیب با کاهش التهاب در اطراف عصب میتوانند شدت علائم را کاهش دند.

تزریق کورتیکوستروئید : با تزریق این داروها در اطراف نخاع به توسط پزشک معالج ممکن است التهاب کاهش پیدا کرده و درد و علائم حسی کمتر شوند.

طب سوزنی : ممکن است در بعضی افراد درد و علائم را کاهش دهد.

مانیپولاسیون : ممکن است در بعضی افراد بتواند درد را کاهش دهد

عمل جراحی

در افرادی که به درمان های غیر جراحی جواب کافی نمیدهند و درد و علائم حسی زندگی روزمره آن ها را مختل کرده است استفاده می شود. دو نوع درمان جراحی کانال استنوزیس برای این بیماران استفاده می شود.

 لامینکتومی Laminectomy : در این روش قسمتی از استخوان های طبیعی مهره، استخوان های اضافی تشکیل شده و لیگامان های کلفت شده خارج میشوند. این جراحی را دکمپرشن Decompression هم می گویند چون موجب رفع فشار و کمپرشن از روی اعصاب می شود.

جوش دادن با فیوژن مهره ها Spinal fusion : در کسانی انجام می شود که در آن ها سائیدگی مفاصل بین مهره ای موجب ناپایداری مهره ها شده است. در این روش جراحی بعد از دکمپرشن و برداشتن فشار از روی اعصاب، مهره های مجاور به هم جوش داده می شوند. در این روش از پیوند استخوان و از وسایل فلزی مانند پیچ و میله ممکن است استفاده شود تا مهره ها زودتر و بهتر جوش بخورند.

 

                                 

زانو درد علل بسیار متنوعی دارد. اینکه متاسفانه در عمده کلینیک‌ها ما هر زانو درد را آرتروز و آن را غیر قابل درمان توصیف می‌کنیم با واقعیات علمی روز دنیا فا صله زیادی دارد. اغلب دکتر زانو می تواند علل زانو درد را علی‌رغم تنوع فراوان آن می‌تون با معاینه فیزیکی دقیق و نهایتا با یک گرافی ساده تشخیص دهد. زانو درد هر علتی که داشته باشد با توجه به تنوع درمان‌های روز دنیا و پیشرفت‌های ایجاد شده در علم، دارای پیش اگهی خوب و قابل درمان می‌باشد هر چند اگر درمان درد زانو یک جراحی باشد

 

علائم

 

محل زانو درد به ساختار درگیر بستگی دارد. عفونت موجب درد زانو و ورم زانو می‌شود، در حالی که پارگی مینیسک زانو یا شکستگی استخوان منجر به بروز علائم در فقط و فقط یک ناحیه مشخص می‌شود.

شدت درد در بازه‌ای از درد ملایم و خفیفی تا درد شدید و غیر قابل تحمل متغیر است.

بعضی از دیگرعلائم مرتبط با زانودرد عبارت‌اند از:

 

 

•        دشواری در راه رفتن به دلیل ناپایداری زانو

•        لنگ زدن به دلیل تحمل درد و ناراحتی

•        قفل شدن زانو (ناتوانی در خم کردن زانو)

•        قرمزی و تورم

•        ناتوانی در دراز کردن زانو

•        تورم و خشکی

•        قرمزی و احساس داغی زانو

•        ضعف یا ناپایداری

•        تق تق یا صدا دادن زانو

•        ناتوانی در صاف کردن کامل زانو

•        حساسیت به لمس کردن زانو

 

علت و دلایل زانو درد

 

 

بسیاری از عارضه‌های ستون فقرات باعث درد پا، درد ساق پا و درد لگن تا زانو و دیگر علائم پایین‌تنه مانند خواب رفتن، گزگز، بی حسی و ضعف رفتن ساق پا می‌شود. تشخیص کالبدشناختی صحیح علت سندرم هر درد خاص لازمه درمان‌ موفقیت‌آمیز است.

 

ژنوواروم، زانوی درون گرد،پای ضربدری، زانو پرانتزی یا پاکمانی ( واروس بیش از حد ) اختلال در مفصل زانو است که در آن زانو ها از هم فاصله زیادی می گیرند. این امر باعث درد در این ناحیه می شودزانو ها مفاصل پیچیده ای هستند که اغلب در نتیجه آسیب دیدگی (تروما) یا “ساییدگی و پارگی” صدمه می بینند. در افراد بالای 50 سال، شایع ترین علت درد زانو استئوآرتریت است. علل درد زانودر افراد جوان تر عبارتند از استفاده بیش از حد از زانو و آسیب دیدگی. همچنین زانو درد می تواند ناشی از عفونت (به عنوان مثال استئومیلیت، بورسیت سپتیک) و از دیگر علت زانودرد بیماری هایی خاص می باشد.

 

تشخیص زانو درد

 

اگر علائم زانو درد مشاهده شد، بایستی به پزشک مراجعه شود. انجام یک معاینه فیزیکی کامل توسط دکتر زانو به تشخیص زانو درد کمک می‌کند. این معاینه شامل بررسی زانو در حال راه رفتن، ایستادن، دراز کشیدن و بررسی حساسیت به لمس شکم که معمولاً در بیماری کولیت زخمی و کرون وجود دارد، است.

 

ü      آزمایش میکروسکوپی. آزمایش مایع یا سینوویال مفصل زانو

ü      تصویربرداری اشعه ایکس از زانو. برای تشخیص شکستگی و آرتروز

ü      تصویربرداری ام آر آی. برای تشخیص پارگی رباط و دیگر عارضه‌ها

ü      تست منتوکس (تست تشخیصی پوستی با آنتی ژن توبرکولین). برای تشخیص سل

ü      آزمایش‌های خون. ازجمله شمارش کامل گلبول‌های خون، تست انعقاد خون و کشت خون

ü      آزمایش ادرار. این آزمایش به طور عمده به منظور بررسی میزان خون، شکر، پروتئین و اسید اوریک ادرار انجام می‌شود. بررسی میزان اسید اوریک برای تشخیص بیماری نقرس انجام می‌شود.

 

راه ها و روش‌های درمان

 

اغلب درمان زانو درد شدید به علت بوجود آوردنده آن بستگی دارد. درمان درد زانو ممکن است شامل استراحت، استفاده از کمپرس یخ و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی برای تسکین درد باشد. سایر روش ها شامل مگنت تراپی، شاک ویو تراپی، استفاده از بریس، فیزیوتراپی، تزریق و مانند آن می شود. در صورت عدم پاسخ دهی به روش های غیر جراحی، یا حاد بودن شرایط روش های جراحی به کار گرفته می شوند. در ادامه به شرح انواع راه ها و روش های درمان آرتروز زانو و درد آن می پردازیم.

 

اقدامات اولیه

 

• چند روز استراحت دادن به زانو و خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین در درمان آرتروز زانو موثر است .

• قرار دادن یخ روی زانو برای کاهش درد و تورم و درمان درد زانو . یخ را باید هر 3 یا 4 ساعت یک بار به مدت 15 تا 20 دقیقه برای 2 تا 3 روز یا تا زمان از بین رفتن درد روی زانو گذاشت.

• بستن زانو. بستن زانو با باند کشی جهت جلوگیری از افزایش ورم یا حمایت کردن از زانو

• بالا آوردن زانو با قرار دادن بالش زیر پاشنه هنگام نشستن یا دراز کشیدن برای کاهش تورم

 

مصرف دارو و مکمل

 

داروهایی که میتوان برای درمان آرتروز استخوان و درمان درد مفصل زانو مصرف کرد شامل داروهای بدون تجویزی مانند استامینوفن،آسپیرین وایبوپروفن است علاوه برقرص تعدادی ازافراد ازکرم ها،اسپری ها وپمادهای بی حس کننده برای کاهش درد به صورت مستقیم بروی مفصل استفاده. علاوه برداروهای فوق تعدادی ازافراد از مکمل های طبیعی استفاده میکنند این مکمل های شامل گلوکوزامین وکندروتین قبل ازمصرف این نوع ازمکمل ها حتما با پزشک مشورت کنید که باعث ایجاد عوارض جانبی وواکنش با داروهای دیگر دربدن نشود.

 

زانوبندها و بریس‌ ها

 

بستن بریس و زانو بند مخصوص باعث می‌شود تا آسیب دیده‌ترین بخش زانو فشار ناشی از وزن بدن را تحمل نکند و در نتیجه توانایی حرکتی بیمار بهبود یابد و بتواند مسافت بیشتری را با تحمل درد کمتر راه برود. بریس‌های زانو در پایدار کردن زانو مؤثراند و فشار وارده بر روی مفصل زانو را کاهش می‌دهند. در مجموع بستن این زانوبندها در صورت ضعف یا لرزیدن زانو مفید است.

 

حرکات اصلاحی

 

نرمش‌های تقویتی مناسب برای رفع زانو درد بخش ضروری و حیاتی برنامه توان‌بخشی تقریباً تمام مشکلات زانو محسوب می‌شوند. عضله‌ها به سرعت پس از آسیب دیدن زانو یا بروز درد در این مفصل رو به ضعیف شدن می‌گذارند و در نتیجه مشکل تشدید می‌شود و دوره بهبود طولانی‌تر می‌شود.

 

تزریق

 

تزریق کورتیزون باعث کاهش درد به صورت موقت میشود این تزریقات باعث کاهش سریع درد میشود اگرچه باید این تزریق را چند باردریک سال انجام داد چون تزریق بیشتر باعث ضعیف شدن ماهیچه ها میشود به دلیل اینکه کورتیزون ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد پس این تزریق باید با تجویز پزشک انجام شود . بعدازتزریقات مکرر ممکن است غضروف ازبین بروند. بنابراین این تزریق باید بااحیتاط درمفصل زانو انجام شود

 

کفش و کفی طبی

 

کفش یا کفی مناسب به کاهش فشاری که بر زانوها وارد می شود و عوارض زانو درد ناشی از آن کمک می کند. کفش های ورزشی استاندارد یا کفش طبی برای افراد مبتلا به زانودرد شدیدا توصیه می شود.

 

فیزیوتراپی

 

ممکن است از فیزیوتراپی ( به عنوان مثال آلتراسوند، تحریک الکتریکی، سرما درمانی، درمان دستی و تمرینات کششی) برای کاهش زانو درد و التهاب استفاده شود. فیزیوتراپی می تواند باعث تقویت عضلات و کاهش اصطکاک در درون زانو شود و با کمک به آموزش مکانیک درست بدن به بیمار خطر عود بیماری را کاهش دهد.

 

جراحی

 

زمانیکه درمان های غیر جراحی باعث کاهش درد نشود ونتیجه بخش نباشد انجام جراحی نیازاست. این جراحی ها شامل موارد زیراست :

 

هنگامی که روش های درمانی مثل حرکت های ورزشی، کنترل وزن، و مصرف دارو نتوانند باعث کاهش درد مفصل زانوی بیمار شوند، ممکن است نیاز به استفاده از عمل جراحی وجود داشته باشد

 

                                 

 

 

با وجودی که سن عامل اصلی برای ابتلا به آرتروز زانو است، اما ممکن است بعضی اوقات جوانان نیز دچار ابتلا به این بیماری شوند . در بعضی از افراد، این مشکل می‌تواند جنبه ارثی داشته باشد. اما برای سایر افراد، ارتروز زانو می‌تواند در نتیجه وارد شدن آسیب یا عفونت و یا حتی اضافه وزن ایجاد شود.

 

علت‌ها و دلایل

 

آسیب دیدگی زانو از رایج ترین علت ساییدگی زانو است اما موارد دیگری هم مانند بیماری آرتروز زانو باعث از بین رفتن و ناراحتی مفصل میشود.علل شایع زانو درد در افراد جوان تر عبارتند از استفاده بیش از حد از زانو و آسیب دیدگی. همچنین زانو درد می تواند ناشی از عفونت (به عنوان مثال استئومیلیت، بورسیت سپتیک) و بیماری هایی خاص باشد. سوزن سوزن شدن زانو یک وضعیت بسیار آزاردهنده و مضطرب کننده است که ممکن است نگذارد که فعالیت‌های روزمره و روتینی خود را انجام دهید. گاهی گزگز زانو عاجز کننده می‌باشد طوری که شما احساس کنید که یک اتوی داغ بر روی مفصل گذاشته شده است.

 

•        پا به سن گذاشتن

 

•        چاقی

 

•        استعداد ژنتیکی

 

•        آسیب دیدن مفصل زانو

 

•        ورزش نکردن، سبک زندگی بی‌تحرک

 

•        ضعف عضلانی ـ عضله‌های چهارسر ضعیف (عضله‌های کشاله ران که به زانو متصل می‌شوند.)

 

•        استفاده بیش از اندازه طولانی مدت، تحمیل کردن وزن فراوان بر زانو (انجام مکرر حرکت‌هایی چون سر پا نشستن، زانو زدن همراه با بلند کردن اشیاء سنگین یا فعالیت‌های پربرخوردی مانند دویدن سریع یا آهسته)

 

•        انحراف پا

 

•        کفش نامناسب (پاشنه بلند)

 

علائم و نشانه ها

 

 از علایم آرتروز زانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

 

 علائم استئو آرتریت و علائم ساییدگی زانو اغلب به آرامی رشد کرده و با گذشت زمان تشدید می شود. علائم و نشانه های آرتروز زانو شامل موارد زیر هستند:

 

 شایع ترین علت درد زانواست . درد زانو یک روز وجود داشته و روز دیگر وجود ندارد، احتمالاً سطح کم این زانو درد بطور مزمن در طولانی مدت احساس می شود و بطور متناوب با وارد آمدن فشار عود می کند؛ ممکن است درد ساییدگی مفصل زانو در هنگام انجام فعالیت های خاص همچون خم شدن، زانو زدن، چمباتمه زدن، یا بالا رفتن از چهارپایه افزایش پیدا کند.

 

• حساسیت. مفصل شما ممکن است در هنگام وارد شدن فشار اندک به آن دچار ناراحتی شود. همینطور ممکن است زانو شما نسبت به لمس کردن حساس شود. حساسیت به لمس از دیگر علائم آرتروز زانو محسوب می شود.

 

• خشکی زانو. سفت شدن مفاصل می تواند هنگامی قابل توجه باشد که شما صبح از خواب بیدار می شود یا برای یک مدت بی حرکت هستید. درد و سفتی زانو پس از عدم تحرک طولانی یا استراحت افزایش پیدا می کند و به این دلیل است افراد این درد را بیشتر در زمان بیدار شدن از خواب احساس می نمایند.

 

• از دست دادن قابلیت انعطاف پذیری. این حالت نیز از علایم ساییدگی زانو است و ممکن است شما توانایی حرکت دادن کامل مفاصل خود را نداشته باشید. فردی که به علائم آرتروز زانو متوسط تا پیشرفته مبتلا می باشد ممکن است حتی توانایی راست کردن زانوی خود را نداشته باشد.

 

• صدا دادن زانو یا احساس سایش. شما ممکن است تق تق زانو یا احساس سایش در زمان استفاده از مفصل داشته باشید.

 

• ورم زانو. ساییدگی استخوان ها ممکن است باعث التهاب و خراشیدگی زانو شود (برای مثال در محل مایع زانو). ورم زانو ممکن است با احساس گرما همراه باشد که این احساس می تواند حتی تا حد احساس سوختگی نیز تشدید شود. علاوه بر این زانو ممکن است حتی قرمز و در محل تماس گرم شود.

 

تشخیص

 

تشخیص زود هنگام آرتروز زانو و درد پشت زانو باعث جلوگیری از آسیب دیدگی دائمی می‌شود. که آرتروز معمولا با بررسی سابقه پزشکی و معاینه زانو تشخیص داده می‌شود. تصویربرداری با اشعه ایکس در کنار آزمایشات تصویربرداری دیگر از قبیل ام آر ای برای تشخیص علل زانو درد و ارتروز زانو موثر است. تصاویر اشعه ایکس، باریک شدن فضای بین استخوان‌ها، شکل گیری خار استخوانی و کیست‌ها را می‌توانند نشان دهند. تصاویر ام آر ای وقتی توصیه می‌شود که تصاویر اشعه ایکس دلیلی مشخص برای درد مفصل زانو ارائه نکند یا وقتی که تصاویر اشعه ایکس نشان دهد که بافت های دیگر مفصل ممکن است آسیب دیده باشد.

 

راه ها و روش های درمان

 

همانطور که گفته شد آرتروز زانو درمان قطعی ندارد خود مدیریتی ،رژیم غذایی و کار از جمله درمان های اولیه آرتروز زانو به شمار می آید. همچنین با روش ها موثر بسیاری می توان کاملا آن را کنترل و علائم ناشی از آن را برطرف کرد :

 

دارو درمانی

 

داروهای زیادی برای درمان ارتروز زانو وجود دارند، از آن جایی که افراد واکنش های متفاوتی به انواع دارو نشان می دهند، پزشک به طور مداوم با بیمار خود در تعامل خواهد بود تا بتواند نوع دارو و دوز ایمن و موثر را برای درمان آرتروز زانوی بیمار خود تشخیص دهد و تجویز کند .

 

• داروی مسکن غیر مخدر و داروهای ضد التهاب معمولا اولین داروهایی هستند که در مراحل اولیه درمان آرتروز زانو تجویز می شوند. ساده ترین نوع این مسکن ها ( که به صورت بدون نسخه نیز قابل تهیه است) استامینوفن می باشد.

 

• نوع دیگری از داروها که در تسکین درد آرتروز زانو موثرند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می باشند . نمونه های رایج این دارو ها که با نام NSAID شناخته می شوند ، ایبوبروفن و ناپروکسن هستند .

 

• کورتیکواستروئید ها (کورتیزون) : این داروها مواد ضدالتهاب بسیار قوی هستند که می توان هم به صورت خوراکی و هم تزریق مستقیم به مفصل آن را استفاده کرد. تزریق کورتیزون به مفصل موجب تسکین چشم گیر درد و التهاب می شود. البته به علت عوارض جانبی احتمالی که این دارو دارد، پزشک تعداد تزریقات این دارو در طی یکسال را برای بیمار محدود خواهد کرد.

 

• داروهای تقویت مفاصل مانند گلوکز آمین و کوندراتین ، با استفاده از این داروها مواد حیاتی که به صورت طبیعی در غضروف زانو وجود دارد به بدن شخص رسانده می شود.

 

 

تزریق ژل به زانو

 

مایع مفصلی درون زانو دارای ماده ای به نام هیالورونیک اسید می باشد که باعث ایجاد چسبندگی و غلیظ شدن مایع مفصلی و بالا رفتن خاصیت ارتجاعی و جذب فشار در مفصل می شود. در افراد مبتلا به آرتروز زانو تولید ماده ی هیالورونیک اسید کاهش میابد و غلظت این ماده در مفصل زانو کمتر از میزان عادی است که باعث می شود مایع مفصلی کتر حالت ژله ای خود را داشته باشد و کمتر اصطحکاک مفصل را کاهش داده و ضربه و فشار وارد شده به مفصل را کنترل کند.

 

در روش تزریق ژل به زانو در طی سه هفته ، سه بار ماده ای حاوی اسید هیالورونیک به مفصل زانو تزریق می شود تا اصطحکاک و سایش مفصلی را کاهش دهد و به خاصیت جذب شوک و ضربه در مفصل زانو کمک کند. تزریق ژل به زانو برای مدت حداقل شش تا نه ماه علائم ناشی از علت آرتروز زانو را از بین می برد. در صورتی که علائم دوباره عود کنند می توان تزریق را دوباره تکرار کرد. درصد موفقیت این درمان حتی در موارد بسیار شدید آرتروز زانو ، بسیار بالا است .

 

زانو بند طبی مخصوص

 

زانو بند هایی مخصوصی برای کاهش بار وارد شده به زانو وجود دارند که برای افراد مبتلا به ساییدگی مفصل زانو طراحی شده اند . معمولا در آرتروز زانو ، یک طرف از غضروف زانو بیشتر تحلیل میرود و فرسایش میابد که باعث می شود زاویه ی بین استخوان ران و ساق پا غیر طبیعی شود و این دو استخوان در یک سمت ( همان سمتی که غضروف آسیب بیشتری دیده است) سایش بیشتری روی هم داشته باشند. زانو بند مخصوص از طریق تغییر زاویه بین استخوان ساق و ران پا ، فشار وارد شده به مفصل زانو را کاهش می دهد و باعث کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو می شود.

 

تصاویر اشعه ایکس از زانو به خوبی فاصله بین استخوان ران و ساق پا در نواحی مختلف مفصل را نشان می دهد. پزشک شما با استفاده از این تصاویر می تواند مشخص کند که استفاده از بریس مخصوص برای شما می تواند مفید باشد یا نه و با توجه به وضعیت شما و محل آسیب دیدگی غضروف، زانو بند مخصوص شرایط مفصل زانوی شما را تجویز کند.

 

کفش و کفی طبی و وسایل کمکی

 

استفاده از کفی های طبی مخصوص که شوک وارد شده به پا را جذب می کنند می توانند تاثیر زیادی در کاهش فشار وارد شده به مفصل زانو داشته باشند.در صورتی که آرتروز زانو بسیار پیشرفته باشد ممکن است به بیمار استفاده از عصا یا واکر توصیه شود تا از درد شدید و فشار وارد شده به زانو کاسته شود.

در موارد آرتروز خفیف نیز یک کفی یا پد مخصوص پاشنه برای بیمار تجویز می شود . این کفی ها و پد های مخصوص پاشنه با تغییر زاویه قرار گیری پا روی زمین ، زاویه بین استخوان ران و ساق پا را نیز اصلاح می کنند و در واقع مانند بریس های مخصوص زانو که در بالا به آن اشاره شد ، عمل می کنند و از فشار وارد شده به زانو در سمتی که غضروف آسیب بیشتری دیده است ، می کاهند.

 

 

 

روش های درمانی مکمل

 

انجام برخی روش های درمانی مکمل مانند استفاده از پمادها ی مخصوص حاوی کپساسین ، انجام درمان طب سوزنی و استفاده از مکمل های غذایی ( حاوی گلوکوز آمین و کوندراتین و SMAe ) نیز در کنار سایر روش های درمانی گفته شده می تواند موثر باشد.

 

 

عمل جراحی

 

در موارد نادری ، در صورتی هیچ کدام از روش های درمانی کمکی به کاهش علائم ناشی از آرتروز زانو نکند انجام جراحی زانو تجویز می شود.

 

                                 

زانو درد یکی از دردهایی است که به سختی می توان آن را تحمل نمود به علاوه اینکه اغلب جلوی انجام کارهای روزمره را می گیرد و فرد را دچار کم تحرکی می کند. اغلب درد زانو اگر نادیده گرفته شود به کمر منتقل میشود.

 

دردهای زانو ممکن است به دلیل برخی شکستگی ها در ناحیه زانو یا ساق و ران پا ایجاد شوند. عموما افرادی که دچار شکستگی در یکی از این نواحی می شوند. زانو درد را تجربه می کنند . درمان این گونه دردها اغلب به کمک فیزیوتراپی و استفاده از مسکنها صورت می پذیرد

برخی دیگر از دردهای زانو ممکن است مرتبط با ورم مفاصل و ورم زانو باشد. اغلب در ورم زانو این کشکک زانو است که ورم می کند و دچار درد می شود. گاهی اوقات هم کشیدگی و ضربه در این ناحیه موجب درد می شود. در این گونه موارد اغلب پزشکان توصیه می کنند استراحت کنیم و از خم و راست کردن مکرر زانوبپرهیزیم. و با کمی پیاده روی سبک به رفع تورم یا کاهش درد کمک نماییم.

یکی دیگر از علل زانو درد می تواند درد ناحیه کمر باشد که در صورت سرپا ایستادن یا انداختن وزن روی یک زانو ایجاد شود. در این موارد هم از فرد خواسته می شود. حتی االمکان کمتر بایستد ویا هنگام ایستادن با گذاشتن چهارپایه ایی زیر پا از فشار مضاعف روی زانو بکاهد.

گاهی اوقات هم درد زانو در افراد ورزشکار به دلیل فشار بیش از حد روز زانو ایجاد می شود که توصیه می شود با بستن زانو و تحرک کمتر و استفاده از کمپرس یخ و مسکن به درمان ان کمک نمود.

در افراد کهنسال یکی دیگر از علل درد زانو می تواند پوکی استخوان و تخریب غضروف ها باشد. عموما در این سنین فقط با انواع مسکن ها و استفاده از زانو بندهای طبی و داروهای کلسیم انجام می شود.

در برخی موارد هم ضعف عضلات در افراد بخصوص افراد جوان یا حتی کودکان موجب درد شدی در زانو می شود که در این گونه موارد با مراجعه به متخصصیان طب قیزیکی و ارتوپدها ورزشهای مخصوص داده شده و سعی می شود این ضعف درمان شود.

                                 

یماران برای توصیف درد مفصل لگن (ران) از عبارات گوناگونی مانند التهاب، درد سنگین، درد تیر کشنده یا احساس سوزش و گزگز استفاده می کنند. این درد می‌تواند مداوم باشد یا تنها در زمان انجام حرکات معینی چون سر پا نشستن، سریع به راه افتادن یا چرخیدن شعله‌ ور شود. درد استخوان لگن و باسن یا ناگهان آغاز می‌شود یا به تد ریج در طول هفته‌ها یا ماه‌ها شکل می‌گیرد.درد استخوان ران می‌تواند علامت آسیب‌های مختلفی از کشیدگی عضلانی ملایم گرفته تا شکستگی استخوان باشد. گاهی نیز این درد لگن علامت بیماری، اختلال یا عارضه‌ای چون ، آماس کیسه‌های مفصلی، سرطان یا پوکی استخوان به شمار می‌رود. اما شایع ترین و مهمترین علت این درد باسن خصوصا در سنین بالا آرتروز مفصل لگن و ران می باشد.

 

علل

 

در اکثر موارد بسیار ساده است، برای نمونه علل درد باسن و لگن می‌تواند پیامد افراط در ورزش کردن باشد. این درد معولاً از التهاب یا کشیدگی بافت‌های نرمی چون تاندون ناشی می‌شود و غالباً ظرف چند روز برطرف می‌گردد. اما لگن درد و طولانی مدت مفصل لگن در بیماری های خاص ریشه دارد. علل درد لگن ایجاد شده می تواند به دلیل بروز مشکل در مفصل ران نیز باشد. درد زانو گاهی اوقات تنها به علت درد کشاله ران است. این گونه دردها را، که بسیار متداول نیز هستند، در اصطلاح درد ارجاعی می‌گویند. درد در لگن یا بیرون مفصل ران نیز حس می‌شود، اگرچه درد باسن خود می‌تواند نتیجه‌ی بروز بیماری در کمر باشد. علت درد لگن ممکن است یکی از موارد زیر باشد: 

 

    آرتروز. شایع‌ترین علت درد باسن یا درد لگن آرتروز، به ویژه استئوآرتریت یعنی گونه فرسایشی آرتروز است که به موازات بالا رفتن سن بروز می‌یابد.

    شکستگی‌های مفصل ران. عموماً سالمندان، به ویژه مبتلایان به پوکی استخوان که تراکم استخوانی‌اش کاهش یافته است، دچار این شکستگی‌ها می‌شوندکه باید نسبت بهدرمان پوکی استخوان سریع اقدام کنند.

    التهاب تاندون و بورس. بسیاری از تاندون‌های اطراف مفصل ران عضله‌ها را به این مفصل اتصال می‌دهند. این تاندون‌ها به سادگی در صورت استفاده بیش از اندازه یا شرکت در فعالیت‌های سنگین ملتهب می‌شوند و منجر به بروز علت درد مفصل لگن و ران می شود.

    فتق. فتق کشاله ران (اینگوینال) و فتق رانی (فمورال) باعث درد خارجی مفصل ران می‌شوند. بانوان در بارداری به دلیل افزایش فشار روی دیواره‌ی شکم مستعد ابتلا به فتق کشاله ران هستند.

    بیماری زنانه. مشکلات کمر و پشت بدن و بیماری‌های زنان. (درد استخوان لگن در زنان گاهی نتیجه‌ی ابتلا به بیماری‌های زنانه است.) اندومتریوز (رشد مخاط و پوشش رحم در جایی دیگر به جز رحم) موجب التهاب و درد باسن و درد لگن می‌شود که برخی از بانوان آن را به صورت درد مفصل ران توصیف می‌کنند. درد کمر، پشت بدن و ستون فقرات نیز منتشر می‌شود و به اطراف باسن و مفصل ران می‌رسد. سیاتیک، یا تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک، باعث بروز درد در پشت مفصل ران می‌شود، درد حاصل از سیاتیک از کمر شروع می‌شود و رو به سمت پایین در باسن و پا منتشر می‌گردد.

 

                                 

مچ پای آسیب دیده دردناک، متورم، واحتمالا دچارخونمردگی یا کبودی است وممکن است هنگام لمس ،گرم باشد. ممکن است مچ پای آسیب دیده را نتوان  به اسانی حرکت داد ویا حتی در ابتدای آسیب، امکان ایستادن وجود نداشته باشد.

 ممکن است در  هنگام پیچ خوردن مچ پا، احساس پارگی و برامدگی به طرف بیرون داشته باشید. این بدان معنی است که رباطها بطور کامل شکاف برداشته یا پاره شده اند. این نوع کشیدگی و آسیب شدیدترین نوع است و اگر مچ پا ورم زیادی دارد و توانائی ایستادن مشکل شده باید به پزشک مراجعه شود.

پزشک  متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در معاینه، به ارامی پا را لمس کرده و حساسیت استخوانها را بررسی مینماید. از دیگر مواردی که در معاینه به ان توجه می شود، توانائی ایستادن است. پس از بررسی کامل ،پزشک ممکن است که گرافی(عکس ساده) x-ray  یا سایر عکسبرداری ها درخواست نماید.